Kupowanie jaj

Jajko jest jednym z tych produktów spożywczych, które kupujemy dość często i bez którego trudno wręcz obyć się w kuchni. To nie tylko doskonały pomysł na pożywne i smaczne śniadanie, ale również niezbędny składnik bardziej skomplikowanych dań. Jaja, choć pozornie wszystkie bardzo podobne, mogą różnić się kilkoma cechami, na które możemy zwrócić uwagę podczas zakupów.

Wielkość jajka

Jajko w zależności od masy jest przyporządkowywane do odpowiedniej klasy wagowej – od S do XL. Zróżnicowanie rozmiarów jaj może wynikać z wieku kury, które je niosła (młode kury niosą mniejsze jajka) lub sposobu odżywiania niosek. Najbardziej popularne i najczęściej kupowane przez konsumentów są jajka w rozmiarze M i L.

Dostępne rozmiary jaj i ich wagi to:

• S – małe (do 53 g.)
• M – średnie (od 53 do 63 g.)
• L – duże (od 63 do 73 g.)
• XL – bardzo duże (powyżej 73 g.)

Data minimalnej trwałości

Wybierając jajka zwróćmy uwagę na datę minimalnej trwałości – na każdym opakowaniu powinna znaleźć się taka informacja. Jaja przechowywane w odpowiednich warunkach zachowują świeżość do 4 tygodni od momentu zniesienia.

Oznaczenie na skorupce

Zgodnie z przepisami prawa na skorupce każdego jajka znajduje się kod pisany według wzoru: X-YY-ZZZZZZZZ, który rozszyfrowujemy następująco:

X – sposób chowu kur

W UE rozróżniamy cztery metody chowu kur niosek, którym odpowiadają odpowiednie cyfry:

• 3 – KLATKOWY – Kury trzymane są w odpowiednio dostosowanych klatkach, ze stałym, optymalnym i ściśle monitorowanym dostępem jedzenia i picia, światła, powietrza, pod stałą kontrolą weterynaryjną, z wysokimi wymogami higienicznymi. Standard chowu klatkowego w UE uwzględnia dobrostan zwierząt, zdefiniowany przez unijnych ekspertów. Od 2012 r. na polskich fermach mogą być stosowane wyłącznie ulepszone klatki: bardziej przestronne (większe i wyższe), wyposażone w grzędę, gniazdo, ściółkę, umożliwiające kurom zachowanie naturalnych odruchów.
• 2 – ŚCIÓŁKOWY – To tak zwany chów intensywny, podobnie jak system klatkowy. Kury trzymane są w zamkniętym pomieszczeniu w dużych grupach (do 3 tys. kur). Pomieszczenia wyposażone są w gniazda i grzędy, określona część podłogi wypełniona jest ściółką.
• 1 – WOLNOWYBIEGOWY – Kury trzymane w podobnych warunkach jak w chowie ściółkowym, mają jednak dodatkowo dostęp do ogrodzonego wybiegu na powietrzu.
• 0 – EKOLOGICZNY – Kury trzymane w podobnych warunkach jak w chowie wolnowybiegowym z tą różnicą, że mają większą powierzchnię użytkową i muszą być odżywiane wyłącznie pokarmem spełniającym normy produkcji ekologicznej.

Wszystkie wymienione powyżej metody chowu są standardem w Unii Europejskiej. Różnią się warunkami i higieną otoczenia, w jakim znajduje się kura, oraz sposobem podawania pokarmu i zbierania jaj. Liczne badania naukowe prowadzone w Polsce i na świecie potwierdziły, że jakość, wartości odżywcze i smak jaj zależą przede wszystkim od odpowiedniego żywienia kur, dalej od warunków higienicznych, światła, temperatury oraz czynników genetycznych, wieku i ogólnej kondycji kur. Naukowcy nie stwierdzili jednak istotnych różnic w składzie i walorach odżywczych jaj, pochodzących z różnych metod chowu (1). System chowu ma natomiast ogromny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne jaj. Najbardziej higieniczny i najmniej narażony na ryzyko skażenia jaj jest chów klatkowy. Zapewnia najwyższą jakość zdrowotną jaj ze względu na kontrolowane, optymalne żywienie kur i izolację od zewnętrznych czynników chorobotwórczych. Jajo klatkowe nie styka się z odchodami kur, po pochyłej podłodze klatki stacza się na taśmę, a za jej pośrednictwem trafia bezpośrednio do sortowni, gdzie segregowane jest na klasy wagowe i umieszczane w opakowaniach. Jaja z różnych systemów chowu różnią się ceną – im wyższy numerek tym jajko jest tańsze, ponieważ jego wyprodukowanie jest bardziej efektywne ekonomicznie. Najczęściej kupowanymi jajkami w Polsce są „trójki”.

YY – symbol kraju pochodzenia (np. PL – Polska);

ZZZZZZZZ – weterynaryjny numer identyfikacyjny producenta.

Sposób przechowywania w sklepie

Jajka najlepiej utrzymują świeżość w warunkach chłodniczych, dlatego warto wybierać te sklepy, w których są one trzymane w chłodnych miejscach. Jajka leżące kilka dni na półce, która ma dostęp do światła mają z założenia mniejszą świeżość od tych przechowywanych w lodówkach czy witrynach chłodniczych.

Wygląd skorupki

Nie powinniśmy szukać przesadnie czystych jaj – jeśli przed zapakowaniem zostały umyte, mogło to uszkodzić ich naturalną warstwę ochronną, która zapobiega dostawaniu się przez skorupkę drobnoustrojów i bakterii. Kolor skorupki zależy od rasy kury, od których one pochodzą i nie świadczy o jakości i walorach odżywczych jaja. Matowa i chropowata skorupka jest naturalna, jeśli natomiast jest zbyt gładka i błyszcząca – jaja mogą być mniej świeże.

Nieoznakowane jaja

Gospodarstwa hodujące do 50 kur niosek są zwolnione z obowiązku oznaczania jaj na skorupce i mogą je sprzedawać w swojej okolicy (np. na pobliskich bazarach czy innym mieszkańcom). Funkcjonuje obiegowa opinia, która nie znajduje potwierdzenia w badanich naukowych, że jaja pochodzące z takich gospodarstw są bardziej wartościowe. Należy jednak pamiętać, że takie hodowle najczęściej nie są objęte kontrolą weterynaryjną, z czym wiąże się większe ryzyko zakażeń, np. salmonellą. Może zdarzyć się również, że nieuczciwi sprzedawcy oszukują, sprzedając na bazarach jaja od dużych producentów fermowych (po zmyciu stempla) jako jaja „z gospodarstwa”, oczywiście za odpowiednio wyższą cenę. Kupując na targu jaja nieoznakowane, od obcej nam osoby nie możemy więc mieć pewności ich pochodzenia i bezpieczeństwa zdrowotnego.

Po zakupie jaj powinniśmy zapewnić im odpowiednie przechowywanie w domu, aby na dłużej zachować ich świeżość i walory smakowe.

(1) http://www.poultryscience.org/pr081511.asp?autotry=true&ULnotkn=true